"Εικονομαχία": Το τέλος μιας σπουδαίας μεταρρύθμισης
Μεταξύ 7ου και 8ου αιώνα, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο), λόγω τής θρησκευτικής της παρακμής είχε μεταβληθεί σε εστία πάσης ακολασίας, ξεπεσμού και αδικίας, σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες. Χλιδή, ασυδοσίες, αχαλίνωτα πάθη, δεισιδαιμονίες, βασανιστήρια, άκρατη ειδωλολατρία, αιμομιξίες, συγγενοκτονίες, καταπίεση των μαζών και κάθε φύσης αδικία, ήταν τα έργα των ξεπεσμένων Ρωμιών τής εποχής. Τα γράμματα, οι τέχνες, οι επιστήμες, το θέατρο και η παιδεία βρίσκονταν υπό θρησκευτικό διωγμό. Αντί δικαστηρίων και νομικών ποινών ίσχυαν γλωττοκοπίες, ρινοκοπίες, ανασκολοπισμοί, τυφλώσεις και διάφορα άλλα βασανιστήρια κι εγκληματικές πράξεις. Στις μονές και στις εκκλησίες τής επικράτειας οι κληρικοί έκαιγαν τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα και τους παπύρους στη φωτιά για προσάναμμα!
Μεταξύ 7ου και 8ου αιώνα το Βυζάντιο είχε ξεπέσει. Χλιδή, ασυδοσίες, δεισιδαιμονίες, ειδωλολατρία, αιμομιξίες και κάθε φύσεως αδικίες ήταν τα έργα των Ρωμιών τής εποχής εκείνης. Στις μονές και στις εκκλησίες οι κληρικοί έκαιγαν τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα στη φωτιά για προσάναμμα!
Μεγεθύνατε
| O κατασυκοφαντηθείς μεταρρυθμιστής αυτοκράτορας, Kωνσταντίνος Ε΄ «Κοπρώνυμος» ή «Καββαλίνος» κατά τη σύγχρονη χριστιανική εκδοχή, με τον πατέρα του, Λέοντα Γ΄ Ίσαυρο, σε νόμισμα τής εποχής. |  |
Όαση μέσα στο τέλμα τού Ρωμαίικου χριστιανικού μεσαίωνα, θα αποτελέσει η μεταρρύθμιση των Ισαύρων, Λέοντος Γ΄ και τού γιου του, Κωνσταντίνου Ε΄ (τού ονομαζόμενου Κοπρώνυμου απ΄ τους αντιμεταρρυθμιστές και την παραϊστορία μας), που έγινε έναν αιώνα πριν (βλ. Ένας αυτοκράτορας ''Κοπρώνυμος'', επειδή συγκρούστηκε με την Εκκλησία). Η μεταρρύθμιση αυτή χαλκεύτηκε και παραποιήθηκε απ΄ τη σύγχρονη ιστορία τής Ρωμιοσύνης και βαπτιστηκε ως Εικονομαχία. Τελικά, η θρησκευτική αντιμεταρρύθμιση, που ακολούθησε και συντελέστηκε με βία και πολύ αίμα, σε πρώτη φάση υπό τής «αγίας» Ειρήνης τής Αθηναίας (μάλλον Εβραίας, βλ.Ειρήνη η Αθηναία ή Ειρήνη η Εβραία;), έφερε το Βυζάντιο (Ανατολικό Κράτος των Ρωμιών) στο χείλος τής καταστροφής.
 | H αδίστακτη και αιμοβόρα εικονιζόμενη (Bασιλική τού Αγίου Μάρκου, Βενετία) αυτοκράτειρα, Ειρήνη η Αθηναία υπήρξε κατά πάσα πιθανότητα Εβραία στην καταγωγή, εντεταλμένη να προασπίσει τα συμφέροντα τής Δύσης και τού Πάπα, αν και αρχικά φαινόταν να ακολουθεί την γραμμή τής Ορθόδοξης Εκκλησίας και τής μερίδας των «εικονολατρών». Για το «θεάρεστο» έργο της να επαναφέρει την κυριαρχία των εικονολατρών ανακηρύχθηκε αγία, αλλά αποκαθηλώθηκε αργότερα λόγω τής σχέσης της με τον Πάπα και τη Δυτική Εκκλησία, αφού προσπάθησε να παντρευτεί τον ίδιο τον Καρλομάγνο, τότε αυτοκράτορα τής Δύσης. |
Επόμενος αυτοκράτορας μετά την Ειρήνη θα γίνει ο μετριοπαθής Νικηφόρος ο Ευνούχος, που θα προσπαθήσει ανεπιτυχώς να συμμαζέψει την καταστροφή, που έσπειρε η προκάτοχός του.
| Ο Nικηφόρος Α΄, που ανέτρεψε την Ειρήνη την Αθηναία (Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο). |  |
Θα ακολουθήσει ο Λέων ο Ε΄, οπαδός τής μεταρρύθμισης, που θα δολοφονηθεί με άγριο τρόπο το έτος (820 μ.Χ.) από ιερείς εικονολάτρες μέσα στον ορθόδοξο ναό τής Αγ. Σοφίας κατά την ώρα τής λειτουργίας. Γράφει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος: «Ο Λέων ο Ε΄ καταφυγών στο ιερόν δεν θέλησε να σωθεί εκεί, αλλά, ατρόμητος όπως πάντοτε, άρπαξε έναν σταυρόν βαρύ και αγωνίζετο με αυτόν ν΄ αποκρούσει τους δολοφόνους. Αυτοί όμως ήσαν πολλοί και αποφασισμένοι, ώστε όσο γενναία και αν πάλεψε, άρχισε μετά από λίγο να καταβάλλεται υπό των πληγών του. Και η φωνή του εκείνη, που τόσες φορές βοήθησε στα πεδία των μαχών, εξώρκισε τα αγενή θηρία να σταματήσουν να βεβηλώνουν τον περίβολο τού ναού. Την ιδίαν στιγμήν ένας των κακούργων, πελώριος στο ανάστημα από την γενεά των Καμβρονιτών, επέφερε πληγή καίρια και απέκοψε το δεξιό χέρι τού βασιλέως και κάποιος άλλος τού απέκοψε το κεφάλι». («Ιστορία τού Ελληνικού Έθνους», τόμος 3ος, από Ιουστινιανού μέχρι Βασιλείου τού Α΄, σελ. 486).
 | Ο αυτοκράτορας Λέων Ε΄, ο οποίος δολοφονήθηκε από εικονολάτρες ιερείς μέσα σε ορθόδοξο ναό. |
Την ίδια στιγμή οι δολοφόνοι εικονολάτρες ανακηρύττουν βασιλέα τον αγράμματο αξιωματικό τού στρατού και στενό φίλο τού Λέοντος Ε΄, Μιχαήλ Β΄, ιουδαϊκής καταγωγής, τον λεγόμενο Τραυλό (ψευδώνυμο δοσμένο λόγω τής δυσλεξίας του). Ο Μιχαήλ σύντομα θα γίνει η «μαριονέττα» στα χέρια τού ορθόδοξου ιερατείου. Όλοι οι συνωμότες εικονολάτρες θα επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη. Στα εννέα έτη τής διακυβερνήσής του, η αυτοκρατορία θα βυθιστεί μέσα στο βούρκο και την παρακμή. Θα ακολουθήσει μία επανάσταση των μεταρρυθμιστών με αρχηγό τον Θωμά τον Σλάβο, η οποία θα πνιγεί στο αίμα απ΄ τους εικονολάτρες.
| Ο Μιχαήλ Β΄ ο Τραυλός ήταν άξεστος στρατιωτικός και όργανο τού ορθόδοξου ιερατείου. |  |
Θεόφιλος και Θεοδώρα
Το έτος 829 μ.Χ. θα αναλάβει τις τύχες τής παραπαίουσας αυτοκρατορίας ο τελευταίος των βασιλέων μεταρρυθμιστών, Θεόφιλος. Εν αντιθέσει με τον αγράμματο πατέρα του, τον Μιχαήλ Β΄, ο Θεόφιλος ήταν πολύ μορφωμένος. Διδάσκαλός του ήταν ο σοφός ιερέας Ιωάννης Γραμματικός (όνομα, που έλαβε λόγω των μεγάλων γνώσεών του), λάτρης των ελληνικών γραμμάτων, που τον μύησε στα τής μεταρρύθμισης θέματα, αλλά και στην ελληνική παιδεία. «Η πρώτη υπόθεσις, με την οποία ησχολήθη ο βασιλεύς, ήτο η κατάπαυσις τής αναρχίας, που επεκράτησε επί πατρός του ως προς το ζήτημα των εικόνων. Ο Θεόφιλος επείθετο, ότι η σωτηρία τού κράτους εξαρτιόταν από τον θρίαμβο τής θρησκευτικής μεταρρυθμίσεως» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 510).
Επόμενο μέλημά του ήταν η δίκη και η τιμωρία των δολοφόνων τού Λέοντος Ε΄, που κυκλοφορούσαν μέχρι τότε ελεύθεροι. Η φήμη του ως «εραστού τής δικαιοσύνης» (σελ. 520) υπήρξε μεγάλη, η οποία δικαιολογείται από την άριστη διακυβέρνησή του. Ο Θεόφιλος εξεδίωξε τον μοναχισμό και περιόρισε τον πλουτισμό των κληρικών. «Το έτος 832 ο Θεόφιλος απαγόρευσε με διάταγμά του να προστίθεται το όνομα άγιος στις εικόνες και να επιδεικνύεται η λατρεία τους με προσκυνήματα, ασπασμούς και δημοσιότητα, λέγοντας, ότι άγιος είναι μόνον ο θεός» (Κ. Παπαρρηγόπουλος σελ. 520).
|
Εικονολάτρες άγιοι με 5 κεφάλια και 10 πόδια...
Ας απολαύσουμε μερικά αποσπάσματα απ΄ τη γραπτή ειρωνική επιστολή, την οποία έστειλε ο μεταρρυθμιστής μητροπολίτης Μυτιλήνης Χριστόφορος στο φανατικό μοναχό τού Αγίου Όρους, Ανδρέα, για το εμπόριο και τη λατρεία των ειδώλων, την κοκκαλολατρία των «αγίων λειψάνων» και την εν γένει δεισιδαιμονία τής εποχής του, που σώζεται στην ιστορία του Παπαρρηγόπουλου: «Πολλοί λέγουσι, πλην λέγουσι και ου πείθουσί με, πως σφόδρα χαίρεις, ω μοναστά και πάτερ, ότε σεπτοίς δεξιούσαι λειψάνοις ανδρών μαρτύρων, θήκας δε πολλάς λειψάνων έχεις, ας εξανοίγων τοις φίλοις σου δεικνύεις: Του Προκοπίου μάρτυρος χείρας δέκα, Θεοδώρου δε πέντε και πέντε γνάθους, και Νέστορος μεν άχρι των οκτώ πόδας, Γεωργίου δε τέσσαρας κάρας άμα, και πέντε μαστούς Βαρβάρας αθληφόρου, και νυν μεν οστά δώδεκα βραχιόνων, και τού Καλλινίκου μάρτυρος Δημητρίου, νυν τ΄ αυ καλάμους είκοσι σκελών όλων (…). Λέγεις, ο σεμνός, και Θέκλας τής πρωτάθλου οδόντας εξήκοντα έχειν, και τού μεγίστου Προδρόμου λευκάς τρίχας. Ω πίστις, ορθή πίστις ηνθρακωμένη (…). Ως αν γελώην ηδέως καθʼ ημέραν των θλίψεων ευρών σε φάρμακον μέγα» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 483).
Ο Θεόφιλος συνέλεξε και περιέσωσε αρχαία ελληνικά χειρόγραφα, ευνόησε τα γράμματα, τις τέχνες και την παιδεία όσο κανείς άλλος αυτοκράτορας. «Αυτός (ο Ιωάννης Γραμματικός) εξήγειρε τον έρωτα τού νεαρού βασιλέως προς την θύραθεν (κλασική) παιδεία και προς τις καλές τέχνες, οι οποίες άκμασαν επί των χρόνων τούτων όσον ουδέποτε στο ανατολικό κράτος, παράγοντας έργα πολύ αξιόλογα αρχιτεκτονικής, αγαλματοποιίας, ζωγραφικής, και μάλιστα μηχανικής» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 502). Στήριξε τούς αγρότες και τις φτωχές τάξεις και αναδιοργάνωσε τον στρατό επιφέροντας τη χαμένη πειθαρχία με την άσκηση και την οικονομική βοήθεια των οικογενειών τους. Παρά ταύτα, λόγω κακών επιλογών, η επιτυχία στο μέτωπο των μαχών δεν θα τού χαμογελάσει, αφού απ΄ τους δεκαοκτώ πολέμους, που πραγματοποίησε, ηττήθηκε σχεδόν στούς μισούς.
Ένα μεγάλο λάθος του ήταν, ότι δεν παντρεύτηκε κάποια κοπέλα έξυπνη, ακόλουθο τής μεταρρύθμισης, όπως την πανέμορφη και σοφή ποιήτρια Κασσία ή Κασσιανή, που ήταν σφόδρα ερωτευμένη μαζί του, που θα τον στήριζε και θα τον αγαπούσε. Η Κασσιανή λόγω τής απόρριψής της έπαθε κατάθλιψη, έγινε μοναχή και κλείστηκε σε μοναστήρι. Η εκλογή του για σύζυγο στο πρόσωπο τής αμόρφωτης και ολιγομίλητης Θεοδώρας, θα αποβεί μοιραία για το μέλλον τής μεταρρύθμισης, το δικό του, αλλά και το μέλλον τής αυτοκρατορίας.
Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ήθελε να είναι ιδανικός και δίκαιος ηγεμόνας. Τού άρεσε να ανακατεύεται με τα πλήθη, να μιλάει με τούς φτωχούς και τούς ταπεινούς, να ακούει τα παράπονά τους και να ελέγχει ο ίδιος την ορθή απονομή τής δικαιοσύνης. («Ιστορία τού ελληνικού έθνους», Εκδοτική Αθηνών). Επάνω: Μικρογραφία τής χρονογραφίας τού Ιωάννη Σκυλίτζη, όπου εικονίζεται ο Θεόφιλος με τη συνοδεία του, κατά την εβδομαδιαία του επίσκεψη στις Βλαχερνές, να ακούει τα παράπονα των κατοίκων τής Κωνσταντινούπολης.
Η δολοφονία τού Θεόφιλου από το ιερατείο
Η Θεοδώρα καταγόταν απʼ την Παφλαγονία, αλλά ήταν αρμενικής καταγωγής. Ο πατέρας της, Μαρίνος, την είχε αναθρέψει με τα δόγματα τής Ορθοδοξίας και η νεαρή βασίλισσα παρέμεινε αφοσιωμένη στη λατρεία των εικόνων (ειδωλολατρία). Κατείχε χαμηλού επιπέδου μόρφωση και σύμφωνα με τα γραφόμενα τού Παπαρρηγόπουλου κάθε πρωί και βράδυ, μόλις ξυπνούσε και πριν κοιμηθεί, φιλούσε τις εικόνες, «τα καλά νινιά», όπως τις αποκαλούσε και προσευχόταν σ΄ αυτές.
Τον Ιανουάριο τού 842 μ.Χ. αιφνιδίως ο Θεόφιλος αρρώστησε βαριά από δυσεντερία και πέθανε. Ο ξαφνικός θάνατός του κινεί υποψίες για δολοφονία με δηλητήριο απ΄ το ιερατείο. Η υποκινούμενη υπό των εικονολατρών χρονογράφων (Γεώργιο Μοναχό, Λέοντα, Συμεών κ.ά.) χριστιανική ιστορία, βρίζει το Θεόφιλο με χυδαίο τρόπο και τον χαρακτηρίζει ως «θεομισή, τύραννον, βέβηλον, αλιτήριον, απάνθρωπον» κ.ά.. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βιβλία τού Γυμνασίου και τού Λυκείου τού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας δια βίου Μαθησης και Θρησκευμάτων, που τον χαρακτηρίζουν αποτυχημένο, δόλιο και ασεβή. Γράφει ο αρχιμανδρίτης Χαραλάμπους Δ. στο βιβλίο του «Η Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα» (σελ. 11-12) τη σύγχρονη ορθόδοξη εκδοχή: «Έπειτα από δώδεκα έτη τυραννίας, κατά τα οποία υπέφεραν όλοι οι ευσεβείς, ήλθε η οργή τού Θεού. Ο Θεόφιλος αρρώστησε από φοβερή δυσεντερία. Τότε άνοιγε το στόμα του τόσο πολύ, ώστε φαίνονταν τα σπλάγχνα του. Ο λάρυγγάς του είχε πεταχτεί έξω. Μπροστά σ΄ αυτό το ελεεινό θέαμα η Θεοδώρα δεν μπορούσε να κλείσει μάτι. Τότε βλέπει στον ύπνο της την Θεοτόκον με το θείον βρέφος να είναι περικυκλωμένη από λαμπροφανείς αγγέλους. Μαζί βλέπει και τον άντρα της Θεόφιλο να δέρνεται ανηλεώς απ΄ αυτούς. Ο Θεόφιλος αναστέναξε λέγοντας: Αλίμονο σε μένα τον άθλιο και δυστυχή, για τις άγιες εικόνες με δέρνουν. Η Θεοδώρα έβαλε πάνω στον άρρωστο την εικόνα τού Χριστού. Ο Θεόφιλος άρπαξε την εικόνα και την καταφιλούσε. Το στόμα εκείνο, που τόσο πολύ είχε βρίσει τις άγιες εικόνες και ο λάρυγγάς του που είχε πεταχτεί έξω, ξαναήρθαν στην φυσιολογική τους κατάσταση».
Βεβαίως ο αρχιμανδρίτης ψεύδεται, διότι ο Παπαρρηγόπουλος στη σελίδα 532 τής ιστορίας του μας λέει, ότι ο Θεόφιλος λίγο πριν πεθάνει όρκισε όλο το επιτελείο του για τη συνέχιση τής μεταρρύθμισης, όμως ο θάνατός του θα σηματοδοτήσει και το οριστικό τέλος της.
 |
Θεόφιλος, ο τελευταίος μεταρρυθμιστής αυτοκράτορας τής Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο θάνατός του θα σημάνει και το οριστικό τέλος των γραμμάτων, των τεχνών και τής ελληνικής παιδείας στην επικράτειά του. Ο εξελληνισμός τής Νova Roma απέτυχε για άλλη μια φορά, τώρα οριστικά και αμετάκλητα.
|
Οι άθλιοι αναθεματισμοί κατά τής παιδείας και των γραμμάτων
Ο γιός και διάδοχος τού θρόνου, Μιχαήλ Γ΄, ήταν μόλις τριών ετών. Η Θεοδώρα είχε γίνει αυτοκράτειρα και συγκυβερνά πλέον με τους κληρικούς. Το έτος 843 μ.Χ., την 19η Φεβρουαρίου, που συνέπεσε με την «Κυριακή των Νηστειών», στην συνελθούσα σύνοδο των εικονολατρών «καθήρεσαν από τον πατριαρχικό θρόνο και αναθεμάτισαν τον πατριάρχη Ιωάννη Γραμματικό και πάντας τους ομόφρονες αυτού, χειροτόνησαν δε αντ΄ αυτού τον Μεθόδιο και τούς ακολούθους του. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο κατελύθη η εκκλησιαστική μεταρρύθμισις, ανεστηλώθησαν οι εικόνες στις εκκλησίες και σε όλα τα δημόσια μέρη και αποκατεστάθησαν τα καταργηθέντα μοναστήρια. Το δε μοναχικόν τάγμα απέκτησε πάλι μεγάλη ισχύ στην κοινωνία και στην κυβέρνηση, τόση, που η θρασύτης αυτού δεν εσέβετο ούτε την βασιλείαν» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 533-534).
Ο Ιωάννης ήταν γνωστός για την μεγάλη του μόρφωση (για το λόγο αυτό τού είχε αποδοθεί το προσωνύμιο Γραμματικός) και για την πειστική ρητορική του. Υπήρξε υπέρμαχος τής αξιοποίησης τής κλασικής ελληνικής γραμματείας στην παιδεία τού κράτους. Διατέλεσε δάσκαλος τού αυτοκράτορα Θεόφιλου, ο οποίος τον προώθησε στον οικουμενικό θρόνο. Η Θεοδώρα, μετά το θάνατο τού Θεόφιλου, αν και εξ αγχιστείας συγγενής του, τον καθαίρεσε. Ο Ιωάννης Γραμματικός, κατασυκοφαντήθηκε από τους εικονόφιλους. Διέδιδαν πως ήταν μάγος, γι' αυτό τού είχαν δώσει και το προσωνύμιο Λεκανομάντης. Επίσης διέδιδαν, πως κάτω από την οικία του υπήρχε ένα υπόγειο σπήλαιο, στο οποίο γίνονταν όργια. Τα τελευταία χρόνια τής ζωής του τα πέρασε σε κάποιο μοναστήρι, στο οποίο τον έκλεισαν ο εικονόφιλοι. Μετά από χρόνια, εικονόφιλοι, οι οποίοι τον αποκαλούσαν και Πρόδρομο τού Αντίχριστου, ξέθαψαν το πτώμα του, το μαστίγωσαν και το έκαψαν στον Ιππόδρομο. (Στη μικρογραφία τού 9ου αιώνα από εικονολατρικό Ψαλτήρι εικονίζεται ο Ιωάννης ο Γραμματικός να σβήνει εικόνα τού Χριστού).
Θα ακολουθήσουν ανελέητοι διωγμοί απ΄ τούς ορθόδοξους ιερείς. «Τα άγρια των μοναχών πάθη, που δεν εσέβοντο ούτε την ίδια την βασίλισσα, επιχείρησαν δεινώτατο διωγμό στους οπαδούς τής μεταρρυθμίσεως. Οι μοναχοί συκοφάντησαν τον σοφό Ιωάννη Γραμματικό ότι δήθεν εξώρυξε τους οφθαλμούς μιας εικόνος και ανταπέδωσαν σʼ αυτόν τα ίδια τυφλώνοντάς τον, ενώ κατ΄ άλλους εμαστίγωσαν αυτόν διακόσιες φορές. Τούτος υπήρξε ο πρώτος καρπός επανόδου τού μοναχικού τάγματος στα πράγματα. Αυτά έκαμαν στον σοφώτερον και χρηστότερον άνθρωπον των χρόνων τούτων. Τα τού Ιωάννη βασανιστήρια ακολούθησαν κι άλλοι» (Κ. Παπαρρηγόπουλος σελ. 535). Εκτός των διώξεων και των δολοφονιών ακολούθησαν καταστροφές αγαλμάτων και αναγλύφων από ροπαλοφόρους ιερείς και δημόσιες καύσεις ελληνικών χειρογράφων σε διάφορες πόλεις όλης τής επικράτειας.
|
Πλήθος πιστών βυζαντινορωμιών προσκυνούν, φιλούν κι αγγίζουν την εικόνα τής «Αχειροποιήτου», για να θεραπευτούν. Παρόμοιες πράξεις ειδωλολατρίας και τοτεμισμού βλέπουμε αρκετά συχνά σήμερα να τελούνται από το «ποίμνιον» τού ελληνοχριστιανισμού.
Τέλος τού Α΄ μέρους τού άρθρου.
16.01.11
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου