Ποια ήταν η Ιστορική Μορφή του Ιησού Χριστού; (Μέρος Γ΄)

Ποια ήταν η Ιστορική Μορφή του Ιησού Χριστού; (Μέρος Γ΄)

Οι ιστορικές και αρχαιολογικές αποδείξεις του Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης για την αυθεντικότητα του Αγίου Μανδηλίου και της Επιστολής του Κυρίου προς τον Άβγαρο, καθώς και το πώς ήταν η πραγματική μορφή του Κυρίου, που υπάρχει στις Εκκλησίες μας, αλλά και για τις αρχαιότατες εικόνες, που βλέπουμε στους Ιερούς Ναούς, όπως ακριβώς αναφέρονται μέσα στο βιβλίο μας: «Το Χειρόγραφο του Ιησού»!..

Συνέχεια από το προηγούμενο:

α) Ο Αδάμ και η Εύα.

Στις εικόνες των κατακομβών οι προπάτορές μας παριστάνονται συνήθως όρθιοι δίπλα σε κάποιο δένδρο της Γνώσης του καλού και του κακού γύρω από το οποίο κυκλώνεται ο όφις. Τη γυμνότητά τους καλύπτουν άλλες φορές απλώς με τα χέρια ή πιο συχνά με φύλλο από συκιά ή άλλο δένδρο.
1) Οι εικόνες αυτές βρίσκονται πολλές φορές στις κατακόμβες γιατί η εκκλησία με τον πολλαπλασιασμό αυτών των παραστάσεων ήθελε να θυμίζει στους πιστούς την ιστορία της δημιουργίας, την πρώτη πτώση του ανθρώπινου γένους και τη γενομένη σωτηρία με τον Ιησού Χριστό, το νέο Αδάμ.

β) Ο Νώε στην Κιβωτό.

Προτείνει τα χέρια προς το περιστέρι που επιστρέφει σ’ αυτόν φέρνοντας στο ράμφος κλαδί ελιάς.
Οι Άγιοι Πατέρες θεώρησαν την κιβωτό ότι παριστάνει την Εκκλησία να τη χτυπούν τα κύματα στο πέλαγος των διωγμών και έξω από αυτήν να μην υπάρχει καμία σωτηρία.
Αυτή η εικόνα μπορεί επίσης να θυμίσει στους πιστούς την πνευματική Αναγέννηση του κόσμου, με το μυστήριο του βαπτίσματος, την οποία ο Απόστολος Πέτρος συγκρίνει με την κιβωτό του Νώε. (Α΄ Πέτρου, Γ 20)
.
γ) Η θυσία του Αβραάμ.

Οι πρώτοι Χριστιανοί ζωγράφοι παρουσιάζουν τη θυσία του Αβραάμ με διάφορους τρόπους. Άλλοτε ο Ισαάκ να φέρνει τα ξύλα της θυσίας, άλλοτε να είναι γονατιστός στο θυσιαστήριο και κάποτε να είναι απάνω στη δέσμη των ξύλων. Συνήθως όταν η σκηνή παριστάνεται με άλλη έκφραση, ο Αβραάμ βάζει το ένα χέρι πάνω στο κεφάλι του υιού του και με το άλλο υψώνει το μαχαίρι για να το καταφέρει κατά του Υιού του.
Το θεϊκό χέρι βγαίνει από ένα σύννεφο με το κριάρι να έχει πιαστεί σε θάμνο από τα κέρατα. ΄Εχουμε το σύνολο της εικόνας σε μια τρίτη παραλλαγή της ίδιας υπόθεσης, όπου παριστάνονται ο Αβραάμ και ο Ισαάκ όρθιοι με σηκωμένα τα χέρια σε θέση προσευχής δίπλα στο κριό και το θυσιαστήριο. Η θυσία όμως αυτή του Αβραάμ αντιπροσωπεύει τη θυσία πάνω στο σταυρό και τη θεία Ευχαριστία. Ο Ισαάκ φορτωμένος τα ξύλα της θυσίας παριστάνει το Σωτήρα που μεταφέρει το σταυρό, ως όργανο της δικής του καταδίκης.

δ) Ο Μωϋσής πλησιάζει την καιόμενη βάτο.

Πάρα πολλές σκηνές που αναφέρονται στη ζωή του Λυτρωτή του Ισραηλιτικού λαού χαράκτηκαν πάνω στα πλευρά των υπογείων κοιμητηρίων των Χριστιανών. Η θεία αποστολή του Μωϋσή, που άρεσε στους Χριστιανούς να την απεικονίζουν, ήταν η πρώτη παράσταση από τη ζωή του νομοθέτη των Ιουδαίων. Ο Μωϋσής βγάζει το υπόδημά του για να αγγίξει την καιόμενη βάτο, από την οποία μιλούσε η φωνή του Κυρίου. Είναι συνήθως μόνος και λύνοντας τους ιμάντες των υποδημάτων του. Φέρνει τα βλέμματά του προς τον τόπο απ’ όπου ακούγεται η θεία φωνή με κάποια έκφραση φρίκης. Η θεϊκή παρουσία παριστάνεται κάποτε με ένα χέρι που βγαίνει από νέφος. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Άγιος Αυγουστίνος λέγουν ότι ο Μωϋσής, που αφήνει τα υποδήματά του, εικονίζει στους πιστούς την ανάμνηση του βαπτίσματος, όπου αποβάλλουν τον παλιό άνθρωπο και προσεγγίζουν το Θεό.

ε) Ο Μωϋσής χτυπάει με το ραβδί την αποκομμένη πέτρα.

Συνήθως ο Μωϋσής κρατά στο χέρι ραβδί, με το οποίο χτυπάει το βράχο, απ’ όπου αναβλύζουν πηγές νερών (εικ. 63 αριθ. 2 και 67). Οι Ισραηλίτες τρέχουν προς το βράχο για να σβήσουν τη δίψα τους.
Σε άλλη όμοια σκηνή ο Μωϋσής έχει τη μορφή του Αποστόλου Πέτρου με γραμμένο το όνομα PETRUS (Πέτρος), ο οποίος με την ομολογία της πίστης στο Χριστό κάνει να βγαίνει νερό από το βράχο που είναι ο Χριστός, το νερό της Αιώνιας ζωής.
Οι Χριστιανοί καλλιτέχνες παριστάνουν επίσης το Μωϋσή να παίρνει τις πλάκες του νόμου, να δείχνει το μάννα στους Ιουδαίους ή να διαιρεί τα νερά της Ερυθράς Θάλασσας. Η διάβαση της Ερυθρά Θάλασσας ήταν παράσταση του βαπτίσματος «Per mare transitus baptismus est» δηλαδή «η διάβαση δια της θαλάσσης είναι το βάπτισμα».

στ) Ο Ηλίας ανερχόμενος στους ουρανούς πάνω στο άρμα που σύρουν τέσσερα άλογα.

Ο προφήτης κρατά τη μυλωτή που δίδει στον Ελισσαίο. Αυτή η παράσταση, από τις πιο συνεχείς πάνω σε σαρκοφάγους, προοριζόταν να θυμίσει στους Χριστιανούς το δόγμα της Ανάστασης του Κυρίου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξηγεί διαφορετικά αυτή την παράσταση. Η παράσταση της μυλωτής θεωρήθηκε στους πρώτους αιώνες σα σύμβολο της μεταβίβασης της διδασκαλίας και της αξίας της προφητείας του Ηλία προς τον Ελισσαίο. Η παράσταση υπονοεί την ανάληψη του Σωτήρα στους Ουρανούς και την αποστολή της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος από τον Ουρανό προς τους μαθητές Του.

ζ) Ο Τωβίας και ο ιχθύς.

Ο Τωβίας παριστάνεται σχεδόν πάντοτε να φέρει ένα ψάρι ή να το βγάζει απ’ το νερό. Ο ιχθύς ήταν το πιο γνωστό και διαδεδομένο σύμβολο του Σωτήρα στην πρώτη Εκκλησία. Επίσης η απελευθέρωση της συζύγου του Τωβίου Σάρας και το δαιμόνιο που την είχε κυριεύσει και η απόδοση του φωτός στον τυφλό Τωβία συμβολίζουν την πράξη της απαλλαγής της ανθρωπότητας από την καταδυνάστευση του διαβόλου με το Σωτήρα Χριστό, όπως και την απαλλαγή από το σκοτάδι της αμαρτίας όσων κάθονταν στο σκοτάδι και στη σκιά του θανάτου.
Δεν μπορεί κανείς να παρεξηγήσει τη σκηνή του Τωβία που ανασύρει από το νερό τον ιχθύ με αγκίστρι με τη σκηνή του ψαρά που παριστάνεται στους τοίχους των κοιμητηρίων θαλάμων (des sacrements), που ονομάζονται ιερά, μυστήρια ή θεία Ευχαριστία στο κοιμητήριο του Αγίου Καλλίστου. Στις τελευταίες αυτές ζωγραφιές φαίνεται κάποιος να τραβάει ιχθύ με αγκίστρι από πηγή που σχηματίστηκε με τα νερά που βγήκαν από το βράχο με το Μωϋσή. Αυτή η τελευταία παράσταση παριστάνει προφανώς το βάπτισμα.
Ο Οπτάτος Αφρικανός Επίσκοπος του Δου αιώνα λέγει για τον ιχθύ που ανεπήδησε από τον ποταμό Τίγρη που κατά προσταγή του Αγγέλου έπιασε ο Τωβίας. Ο θαυμαστός εκείνος ιχθύς που έπιασε ο Τωβίας και του έβγαλε την καρδιά, το ήπαρ και τη χολή του, ενώ το υπόλοιπο μέρος έψησαν κι έφαγαν, προεικόνιζε το Χριστό που έδιωξε το δαίμονα Ασμοδαίο από τη νεάνιδα Σάρα (που υπονοεί την Εκκλησία) και άνοιξε τους τυφλούς οφθαλμούς του Τωβίτ (κεφ. ς'. ιγ').
Η εικόνα του ιχθύος στους Χριστιανούς της αρχαίας Εκκλησίας παριστάνει συμβολικά πάντοτε το Χριστό ή τους αρχαίους Χριστιανούς. Ο Ωριγένης λέγει ότι ο Χριστός ήταν αυτός που λεγόταν με τον τρόπο αυτό ιχθύς («ην ο τροπικώς λεγόμενος ιχθύς»). Ο δε Τερτυλλιανός ονομάζει τους Χριστιανούς ιχθείς επειδή έχουν αναγεννηθεί μέσα στο Χριστό λέγοντας, εμείς γεννηθήκαμε ως μικροί ιχθείς κάτω από το παράδειγμα του Ιησού Χριστού του δικού μας ιχθύος στο νερό [«Nos pisciculti secundum ιχθύν nostrum Jesum Christum in aqua nascimur» (Tertullian. de bapt. cap 1)].
Επίσης ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφερόμενος σε ύμνο του προς το Χριστό ονομάζει τον Ιησού Χριστό «αλιέα ανθρώπων που αλιεύει αγνούς ιχθείς, που σώζονται από το πέλαγος της κακίας και των εχθρικών κυμάτων έχοντας ελκυστεί προς τη γλυκιά ζωή.» [«Αλιεύ μερόπων των σωζομένων πελάγους κακίας ιχθύς αγνούς κύματος εχθρού γλυκερή ζωή δελεάζων» (Κλημ. Αλεξ. εν τέλει του Παιδαγωγού)].
Η παράσταση του Χριστού ως αλιέως μπορεί να στηριχθεί και στην Αγία Γραφή, αφού διαβάζουμε στον προφήτη Ιερεμία (κεφ. ΙΣΤ 16) τα εξής: Ιδού εγώ αποστέλλω τους αλιείς τους πολλούς, λέγει ο Κύριος και αλιεύσουσιν αυτούς (ίδε Γ. Δέρβου Συμβολήν εις την Χριστ. Αρχαιολ. σελ. 25 σημείωσιν).
Οι Χριστιανοί των πρώτων χρόνων εύρισκαν στη συμβολική παράσταση του Ιησού Χριστού με τον ιχθύ τα αρχικά γράμματα του Σωτήρα να αποτελούν τη λέξη ιχθύς, όπως: Ι, Ιησούς Χ, Χριστός, Θ, Θεός Υ, Υιός, Σ, Σωτήρ. Δια το οποίο ο Αυγουστίνος λέγει ότι με τη λέξη ιχθύς μυστικώς νοείται ο Χριστός. [(«Horum autem graecorum, verborum quae sunt Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ (quod est latine Jesus Christus Dei Filius Salvator) si preimas litteras)].

Οι λέξεις «Ιησούς, Χριστός, Θεού Υιός, Σωτήρ, Σταυρός», βρίσκονται σε ακροστοιχίδα, τύπου ποιήματος, στις Σιβύλλες και αποδίδεται σε Χριστιανό συγγραφέα, έχοντος δε ως εξής:

Ιδρώτα από καύμα η γη θα βγάζει τα σημάδια της Κρίσης σαν θα φανούν
Η εμφάνιση του ανά τους αιώνες Βασιλιά από τον ουρανό θα γίνει.
Στη μέλλουσα Κρίση κάθε ανθρώπου και του κόσμου όλου παρών θα είναι.
Όμως το Θεό και οι πιστοί και οι άπιστοι θνητοί θα δούνε.
Ύψιστος στη συντέλεια του χρόνου με τους Άγιους μαζί.
Σάρκα έχοντας στο Βήμα επάνω τις ψυχές των ανθρώπων θα κρίνει.

Χέρσος ο κόσμος όλος γεμάτος αγκάθια όταν κάποτε γενεί.
Ριγμένα κάτω τα είδωλα κι όλα τα πλούτη απ’ τους θνητούς θα είναι.
Ένα παρανάλωμα φωτιάς η γη θα γίνει με ουρανό και θάλασσα μαζί.
Ίχνη ακολουθώντας τις πύλες του Άδη θα γκρεμίσει.
Στο φως το ελεύθερο καθένας απ' τους νεκρούς θε να βγει.
Τους Άγιους και τους άνομους το πυρ για τους αιώνες θα δοκιμάσει.
Όσα και να 'κανε καθείς κρυφά για όλα τότε θα μιλήσει.
Στήθια γι' αυτό γεμάτα σκοτάδι με φως αστέρων ο Θεός θα τα ανοίξει.

Θρήνος απ' όλους θα ξεσπάσει και χτύπημα δοντιών.
Έκλειψη του φωτός του ήλιου θα γίνει και σύνολα αστέρων θα χαθούν.
Ο ουρανός θα σκοτεινιάσει και η σελήνη το φως της θα χάσει.
Υψώνονται τότε τα φαράγγια, καταστρέφονται τα υψώματα των βουνών.

Ύψος κανένα πια φοβερό για τον άνθρωπο δε θα φανεί.
Ίσα θα είναι τα όρη με τις πεδιάδες και η θάλασσα όλη.
Ούτε πια θα μπορεί κανείς σ' αυτή να πλέει αφού κεραυνός τη γη θα κάψει.
Σύσσωμα θα χαθούν οι πηγές μαζί με τα ποτάμια που θ' αναβράζουν.

Σάλπιγγα απ' τον ουρανό πολύκλαυστη φωνή θ' αφήσει.
Ωιμέ σημαίνοντας για τ' άθλιο το βδέλυγμα και τις συμφορές του κόσμου.
Το χάος σαν τα Τάρταρα μια γη σαν άβυσσο ανοιγμένη θε να το δείξει τότε.
Η έλευση θα γίνει των βασιλιάδων όλων πάνω στο Βήμα του Θεού.
Ροή φωτιάς από τον ουρανό κυλώντας μαζί με θειάφι ποτάμι θα γεμίσει.

Σημείο όμως τότε για όλους τους θνητούς τρισένδοξο
Το ξύλο όπως το κέρας για τους πιστούς θα γίνει.
Ανάχωμα, προστασία από τον κόσμο θα είναι των ευσεβών η ζωή.
Υπεράνω φωτίζοντας τους πιστούς με δώδεκα πηγές υδάτων.
Ραβδί ποιμενικό θα νικήσει το σίδερο.
Ο Θεός μας αυτός που τώρα στα άκρα των πιο πάνω στίχων έχει γραφεί.
Σωτήρας μας Βασιλιάς Αθάνατος, αιτία γίναμε εμείς για τα δικά Του Πάθη.*
(* Μετάφραση με ακροστιχίδα από τον Γ. Ντελόπουλο, γλωσσολόγο)

Ο Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και μάρτυρας το παραδέχεται ως έργο της Σιβύλλης της Ερυθραίας σε παραινετικό λόγο όπου λέγει: «Θα γίνει για μας η ορθή θεοσέβεια από την Π. Σιβύλλη πράγμα εύκολο να την μαθαίνουμε όταν μας τη διδάσκει με χρησμούς από μια ισχυρή επινόηση». («έσται δε ημίν ραδίως την ορθήν θεοσέβειαν εκ μέρους παρά της Παλαιάς Σιβύλλης, έκ τινος δυ¬νατής επινοίας δια χρησμών ημάς διδασκούσης μανθάνειν»). Ο ιερός Αυγουστίνος συμφωνεί με αυτά μέσα στο βιβλίο 18, κατά Γιουβινιανού (contra Jouvinianum).
Στην εικόνα που παριστάνει το πρόγευμα που έδωσε ο Κύριος στους επτά μαθητές Του μετά την Ανάσταση που εξιστορεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (κα΄ 1, 14) ο Ιησούς προσφέρει στους μαθητές Του άρτο και ψητό ψάρι. Κατά τη γνώμη πολλών Πατέρων το πρόγευμα αυτό διατύπωνε το Μυστικό Δείπνο διότι και τα δύο είχαν μυστική προέλευση. Ο Chan. Reusens λέγει τα εξής: Στην παράσταση αυτή υπάρχει προφανώς υπαινιγμός της θείας Ευχαριστίας, στην οποία ο Σωτήρας κρύβει τον εαυτό Του κάτω από τα αγιασθέντα είδη του άρτου και του ιχθύος. Είναι γνωστό επίσης ότι στους πρώτους αιώνες ο ιχθύς συμβόλιζε το Σωτήρα. Αυτή η παράσταση βρίσκεται πολλές φορές στα κοιμητήρια του Αγίου Καλλίστου σε σειρά ταφικών θαλάμων, όπου οι εικόνες αναφέρονται στα μυστήρια του βαπτίσματος και της ευχαριστίας, όπως και σ’ άλλους υπόγειους θαλάμους, π.χ. στου D’Ostrien της Αγίας Αγνής (de Sainte Agnes) .
Εικόνα σε νωπογραφία στην κατακόμβη του Αγίου Καλλίστου παριστάνει τρίποδη τράπεζα που καλύπτεται από τρεις άρτους και έναν ιχθύ τοποθετημένη ανάμεσα σε κοφίνια γεμάτα άρτους και η εικόνα αυτή όπως και η προηγούμενη υπονοεί την Αγία Ευχαριστία.
Απ’ όλες τις εικόνες (fresque) που βρέθηκαν στις κατακόμβες της Ρώμης της Παρθένου Μαρίας, η πιο αρχαία και ωραία είναι μία ζωγραφισμένη σε νωπογραφία στην κατακόμβη της Αγίας Πρισκίλλης. Σ’ αυτή εικονίζεται η Παρθένος να κάθεται έχοντας στην αγκαλιά της τον Κύριο και μπροστά της ένας όρθιος άνδρας κρατάει με το αριστερό του χέρι ειλητάριο και με το δεξί δείχνει έναν αστέρα πάνω από το κεφάλι της. Γι’ αυτόν υπάρχουν διάφορες γνώμες. Ο de Rossi νομίζει ότι είναι ο προφήτης Ησαΐας που δείχνει τα μεγάλο φως το οποίο θα ανατείλει και θα φωτίσει αυτούς που κάθονται στη σκιά του θανάτου (Ησαΐου θ' 2, ξ' 2, 3, 19)•. Ο Σούλτς (Schultze) όμως πιστεύει ότι είναι ο Ιωσήφ και ότι η εικόνα αυτή δείχνει γενικά οικογενειακή ζωή. Εμείς πιστεύουμε ότι είναι υπαινιγμός χωρίου των Αριθμών στην Πεντάτευχο του Μωϋσέως, όπου ο Βαρλαάμ λέγει κατά πρόσταξη του Θεού «θα ανατείλει άστρο από τον Ιακώβ και θα σηκωθεί άνθρωπος από τον Ισραήλ» (κεφ. κα΄, στιχ. 16).
Ο ντε Ρόσι που είδε την εικόνα για πρώτη φορά το 1851 θαύμασε την ομορφιά της και υποστήριξε ότι η εικόνα αυτή, αν δεν ανήκει στις ημέρες των Αποστόλων, ασφαλώς τοποθετείται στις αρχές του Βου αιώνα και ο Σουλτς την τοποθετεί μεταξύ των ετών 150 και 170 στη σελίδα 79 της αρχαιολογίας του Reusenes.
Υπάρχουν εικόνες της Παρθένου Μαρίας όπου παρουσιάζεται να κάθεται σε θρόνο και να βαστάζει ως βρέφος το Σωτήρα Ιησού στο στήθος και να δέχεται τα δώρα των μάγων, που ήρθαν από την Ανατολή για να προσκυνήσουν τον Ιησού. Τέτοιες εικόνες υπάρχουν πολλές στις κατακόμβες. Μία από αυτές κατά τον ντε Ρόσι μπορεί να ανήκει στο Αο μισό του Δου αιώνα. Τον τύπο της έχουν πολλές βυζαντινές εικόνες της Παρθένου κατά το μεσαίωνα. Η εικόνα αυτή που βρέθηκε στην κατακόμβη της Αγίας Αγνής παριστάνει την Παρθένο με λευκό πέπλο στο κεφάλι που φτάνει μέχρι τους βραχίονές της με πλούσιο περιδέραιο και χιτώνα με μακρυά μανίκια με εκτεταμένα χέρια σα να προσεύχεται και το μονόγραμμα ΧΡ δεξιά και αριστερά.

η) Εικόνες των αγίων ποτηρίων και των σαρκοφάγων.

Εκτός από τις εικόνες των κατακομβών, για τις οποίες είπαμε αρκετά, έχουμε μαρτυρία για τη χρήση των εικόνων στους πρώτους αιώνες και τα άγια ποτήρια, που χρησίμευαν για την Αγία Ευχαριστία. Αυτά φέρουν εικόνες του Σωτήρα του Αγίου Πέτρου και του Παύλου και διάφορες σκηνές από τις δύο διαθήκες. Εκτός από αυτά έχουμε και μαρμάρινες σαρκοφάγους με ανάγλυφα και έντυπα που μπορούμε να χρονολογήσουμε στον Δο και Ηο αιώνα.
Απ’ όσα γενικά αναφέραμε αποδεικνύεται η χρήση και ο σεβασμός των εικόνων στους αρχαιοτάτους Χριστιανούς. Γι’ αυτό μπορούμε να βεβαιώσουμε κατά τον Ιωάννη το Δαμασκηνό ότι η χρήση των εικόνων ανήκει στην ιερά αποστολική παράδοση. (…)

Περισσότερα:
ΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΣΑΚΚΕΤΟΣ: «Το Χειρόγραφο του Ιησού».